Een van de hoofdredenen voor het maken van huwelijkse voorwaarden is vaak de bescherming van de ene echtgenoot tegen de zakelijke schuldeisers van de andere echtgenoot. Maar bieden huwelijkse voorwaarden deze bescherming echt in alle gevallen?
Het wettelijke stelsel en huwelijkse voorwaarden
Als je in Nederland trouwt zonder huwelijkse voorwaarden op te maken, trouw je in wettelijke gemeenschap van goederen. Dit wil zeggen dat in principe alles, dus ook schulden, gemeenschappelijk wordt van de echtgenoten. Om dit te voorkomen kunnen huwelijkse voorwaarden worden gemaakt waarbij de vermogens van de echtgenoten gescheiden blijven. Een schuldeiser van een van de echtgenoten kan zich dan in principe alleen verhalen op het vermogen van die echtgenoot.
Bescherming tenzij
De niet-ondernemende echtgenoot voelt zich beschermd door de huwelijkse voorwaarden. In de meeste gevallen is dit gevoel terecht. Echter, soms halen de echtgenoten deze bescherming onbewust onderuit. Bijvoorbeeld als een bank de niet-ondernemende echtgenoot verzoekt om ‘mee te tekenen’, bijvoorbeeld bij een kredietovereenkomst ten behoeve van het bedrijf van de andere echtgenoot. De niet-ondernemende echtgenoot wordt door het ‘meetekenen’ in de regel hoofdelijk aansprakelijk voor de schuld aan de bank. Ook het aangaan van een man-vrouw firma kan gevaren met zich meebrengen. Vennoten van een vennootschap onder firma zijn immers hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van de VOF. Beide echtgenoten zijn ondernemer, dus beiden lopen risico. Huwelijkse voorwaarden kunnen hier niets aan veranderen. Om deze aansprakelijkheid te voorkomen, of in ieder geval te beperken, zou de onderneming kunnen worden ingebracht in een BV.
Faillissement en schuldsanering
Als het erg slecht gaat en een van de echtgenoten wordt failliet verklaard of de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen wordt op hem/haar van toepassing, dan beschermen huwelijkse voorwaarden maar gedeeltelijk. De niet-failliete echtgenoot zal moeten bewijzen dat de eigen goederen die hij/zij tijdens het huwelijk heeft verkregen ook door hem/haar uit eigen middelen zijn gefinancierd. Aangenomen wordt dat een financiering voor meer dan de helft van de prijs van het goed, voldoende is om het niet in het faillissement te laten vallen. Dit is zo in de Faillissementswet bepaald om te voorkomen dat echtgenoten met elkaar ‘samenspannen’ om de schuldeisers te benadelen.
De echtelijke woning
Hoe zit het nu met de echtelijke woning in geval van faillissement? Vaak wordt de eigendom van de echtelijke woning aan de niet-ondernemende echtgenoot geleverd. De hypothecaire lening die nodig is om de aankoop te financieren, wordt echter in de meeste gevallen door de echtgenoten gezamenlijk gesloten. De niet-failliete echtgenote moet bewijzen dat de woning door haar is gefinancierd. In de praktijk levert dit problemen op; de aflossing en rente van de hypotheek worden gewoonlijk betaald uit de huishoudpot waarin beide echtgenoten bijdragen. De echtelijke woning zal daardoor in het faillissement vallen.
Verrekenbedingen: toch mogelijkheid om geld over te hevelen?
In veel huwelijkse voorwaarden wordt een zogenaamd verrekenbeding voor overgespaarde inkomsten opgenomen. Kort gezegd houdt dit in dat al het inkomen dat aan het eind van een kalenderjaar niet is uitgegeven aan consumptieve uitgaven, tussen de echtgenoten moet worden gedeeld. Dus als een van de echtgenoten een onderneming heeft en de andere echtgenoot een lager inkomen, dan kan je ‘spaargeld’ aan het eind van het jaar overhevelen naar de ‘armere’ echtgenoot. Op die manier houd je dat geld ook buiten het bereik van schuldeisers van de echtgenoot met het bedrijf.
Huwelijkse voorwaarden aangaan tijdens het huwelijk
Meestal worden huwelijkse voorwaarden gemaakt door aanstaande echtgenoten, dus voordat zij in het huwelijk treden. Dan is alleen een notariële akte en de inschrijving daarvan bij de rechtbank, nodig. Ook tijdens het huwelijk kunnen huwelijkse voorwaarden worden gemaakt. Dit is bijvoorbeeld aan te raden als een van de echtgenoten een risicovol beroep uitoefent. Het aangaan van huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk heeft meer voeten in de aarde dan voor het huwelijk. Omdat dit ook mogelijke risico’s voor schuldeisers van de echtgenoten met zich mee kan brengen, is ook toestemming van de rechter nodig. Op dezelfde wijze kunnen eenmaal gemaakte huwelijkse voorwaarden ook worden gewijzigd of opgeheven.