Sinds de invoering van de nieuwe bv-wetgeving op 1 oktober 2012 wordt aan ons met enige regelmaat de vraag gesteld op welke wijze werknemers van een onderneming kunnen deelnemen in het aandelenkapitaal van een bv. Doelstelling van deze ‘werknemersparticipatie’ is om de betreffende werknemers langduriger aan de onderneming te binden en hen een incentive te geven. ‘Onder de nieuwe bv-wetgeving kunnen wij onze werknemers nu toch aandelen zonder stemrecht geven in plaats van certificaten? ‘, is dan een door de ondernemer veel gemaakte opmerking.
Wat is certificeren van aandelen?
Voor de invoering van de nieuwe bv-wet waren aan aandelen in een bv onlosmakelijk twee rechten verbonden, te weten: het stemrecht en het winst- en vermogensrecht. Deze twee rechten konden zonder ‘certificering van aandelen’ niet van elkaar worden gescheiden.
Bij het certificeren van aandelen in een bv worden de aandelen overgedragen aan – meestal – een stichting, die op haar beurt certificaten uitreikt. De oorspronkelijke aandeelhouder heeft dan geen aandelen meer, maar certificaten van de aandelen die hij heeft overgedragen. In zogenaamde administratievoorwaarden wordt vastgelegd welke regels gelden tussen de stichting en de certificaathouder.
Aandelen in een bv geven de aandeelhouder in principe recht op:
- delen in de winst van een bv;
- delen in het vermogen van een bv;
- stemrecht op aandelen in algemene vergaderingen van een bv; en
- vergaderrecht (onder andere inzage in financiële stukken en spreekrecht op vergaderingen).
Na certificeren van aandelen oefent het echter bestuur van de stichting alle rechten uit op de aandelen. De stichting is immers formeel de rechthebbende op de aandelen. Voor ieder aandeel dat de stichting in de bv verkrijgt, kent de stichting op haar beurt een certificaat toe aan de oorspronkelijke aandeelhouder. Een certificaat van een aandeel geeft dan recht op het deel van de winst en het deel van het vermogen van de bv waarop het betreffende onderliggende aandeel recht geeft. Op deze wijze is het stemrecht en het winst- en vermogensrecht van een aandeel wél van elkaar gescheiden.
Werknemersparticipatie middels certificering
Bij werknemersparticipatie draagt de directeur-grootaandeelhouder een deel van zijn aandelen in de bv over aan de stichting en reikt vervolgens de stichting aan de directeur-grootaandeelhouder certificaten van de onderliggende aandelen uit. Vervolgens draagt de directeur-grootaandeelhouder de certificaten van aandelen over aan de werknemers die in aanmerking komen voor de werknemersparticipatie. Omdat de directeur-grootaandeelhouder enig bestuurder van de stichting is, zal de directeur-grootaandeelhouder volledige zeggenschap over de aandelen behouden, zij het dat dit voor een deel via zijn bestuurslidmaatschap van de stichting plaatsvindt. De betreffende werknemers hebben als certificaathouder dan alleen het winst- en vermogensrecht op de betreffende gecertificeerde aandelen
Waarom toch geen stemrechtloze aandelen in plaats van certificaten?
De reden waarom bij werknemersparticipatie de certificering nog steeds de voorkeur heeft boven stemrechtloze aandelen, zit hem in ‘het vergaderrecht’. Zoals hiervoor vermeld, hebben houders van aandelen en dus ook houders van stemrechtloze aandelen ‘vergaderrecht’. Dat betekent dat ook de houders van stemrechtloze aandelen tot aandeelhoudersvergaderingen moeten worden opgeroepen, daarin toegang hebben en daarin het woord mogen voeren.
Dit vergaderrecht dat ook aan houders van stemrechtloze aandelen is verbonden, is voor de directeur-grootaandeelhouder doorgaans een brug te ver. ‘Het is prima dat de werknemers delen in de winst, maar ik wil hen niet in de aandeelhoudersvergadering aanwezig hebben’, is dan een veelgehoorde uitspraak. Daardoor blijft certificering van aandelen als wijze van werknemersparticipatie na invoering van de nieuwe bv-wetgeving het meest gebruikte instrument. Houders van certificaten hebben op grond van een regeling in de statuten van de bv doorgaans geen vergaderrecht en dus geen toegang tot de aandeelhoudersvergadering.
Een ander (groot) voordeel van certificering van aandelen boven de constructie van stemrechtloze aandelen is dat de directeur-grootaandeelhouder direct (als houder van de aandelen zelf) en indirect (via zijn bestuurslidmaatschap van de stichting) volledige zeggenschap houdt over de verkoop van de aandelen in de bv indien een koper zich voor de bv aandient. Zouden de betreffende werknemers stemrechtloze aandelen in de bv hebben (in plaats van certificaten), dan zou voor de overdracht van de aandelen aan de koper ook de medewerking van de betreffende werknemers nodig zijn om alle aandelen in de bv te verkopen aan de derde. Deze medewerkring aan een toekomstige overdracht kan overigens vooraf (bij de verkrijging van de aandelen) contractueel met de werknemers worden vastgelegd, maar het maakt de positie van de directeur-grootaandeelhouder toch minder sterk.
Overige aandachtspunten bij werknemersparticipatie
Of u als ondernemer bij werknemersparticipatie kiest voor de constructie van certificering van aandelen of voor de constructie van stemrechtloze aandelen; het blijft zaak om vooraf goed schriftelijk vast te leggen dat de werknemer bij beëindiging van zijn dienstverband de certificaten of stemrechtloze aandelen moet verkopen aan de directeur-grootaandeelhouder. Afhankelijk van de oorzaak van de beëindiging van het dienstverband (overlijden, vrijwillige uitdiensttreding, ontslag, ontslag om dringende redenen etc.) kan contractueel onderscheid worden gemaakt in de hoogte van de koopprijs die de werknemer voor zijn certificaten dan wel stemrechtloze aandelen verkrijgt.
Ook de fiscale aspecten van werknemersparticipatie moeten vooraf goed in beeld worden gebracht.
Kortom, als u als ondernemer het voornemen heeft om werknemers in uw onderneming te laten participeren, dan zijn de advocaten en notarissen van Abma Schreurs Notarissen u daarbij graag van dienst om dit juridisch op een juiste wijze te realiseren.
Rob Cremers
Telefoonnummer: 088-4334305
E-mail: r.cremers@abmaschreurs.nl