Erfenissen worden sinds de crisis niet meer zonder meer geaccepteerd. Het aantal beneficiaire aanvaardingen van erfenissen zal over 2013 weer fors toegenomen zijn. Door beneficiair te aanvaarden worden erfgenamen in principe niet aansprakelijk voor schulden uit een erfenis. Vaak is beneficiaire aanvaarding niet meer mogelijk omdat erfgenamen de erfenis al geaccepteerd hebben.
In 2012 deed Netwerk Notarissen samen met het Centrum voor Notarieel Recht van de Radboud Universiteit voorstellen aan de politiek om erfgenamen bij wet beter te beschermen tegen de schulden in erfenissen. “Deze voorstellen waren nodig omdat de huidige wet onvoldoende bescherming biedt”, zegt Lucienne van der Geld (juridisch directeur bij Netwerk Notarissen). Staatssecretaris Teeven heeft nu één van die voorstellen omgezet in een wetsvoorstel. “Een stap in de goede richting”, meent Van der Geld, “maar er blijven vragen bijvoorbeeld over de aansprakelijkheid van erfgenamen voor door de overledene onterecht ontvangen toeslagen”. Een probleem dat zich in de praktijk nog al eens voordoet.
Knelpunten
Er is meer bescherming nodig voor erfgenamen, constateerden Netwerk Notarissen en het Centrum voor Notarieel Recht van de Radboud Universiteit in hun rapport ‘Erven zonder financiële zorgen’ (oktober 2012). Het is in Nederland niet verplicht om een erfenis te accepteren. Als er schulden zijn, kan er ook voor ‘beneficiaire aanvaarding’ worden gekozen. Hierdoor draaien erfgenamen niet met hun eigen portemonnee op voor de schulden uit de erfenis. Met het wetsvoorstel wordt een van de in het rapport geconstateerde knelpunten rond de beneficiaire aanvaarding opgelost. Van der Geld: “We zien in de praktijk dat erfgenamen minder nauw betrokken zijn bij de overledene dan vroeger. Erfgenamen weten vaak niet alle in’s en out’s van de financiële situatie van de overledene”. Het wetsvoorstel van Teeven biedt bescherming tegen onverwachte schulden. Als na het overlijden schulden blijken, moeten erfgenamen ondanks deze wet nog steeds beneficiair aanvaarden bij de rechtbank.
Onverwachte schulden
Als het wetsvoorstel wet wordt, kunnen erfgenamen voortaan naar de rechter stappen als ze onverwacht worden geconfronteerd met een schuld in de erfenis en ze de erfenis al geaccepteerd hebben. De rechter beslist dan of de schuldeiser ook het eigen vermogen van de erfgenaam kan aanspreken of alleen de erfenis. “In de praktijk doen die onverwachte schulden zich voor als bijvoorbeeld stiefvader overlijdt en de stiefkinderen nog recht hadden op de erfenis van hun eerder overleden moeder.”
Van der Geld heeft nog wel vragen over hoe de nieuwe wet uitpakt voor onterecht ontvangen toeslagen. “Erfgenamen kunnen niet zien of de overledene de toeslagen, zoals huur- en zorgtoeslag, wellicht onterecht heeft ontvangen. Zij kunnen dan later geconfronteerd worden met een hoge nota van de Belastingdienst voor onterecht ontvangen toeslagen”.
Crisis
Recent maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bekend dat het aantal huishoudens met meer schulden dan bezittingen sinds het begin van de economische crisis eind 2008, sterk is toegenomen. Begin 2012 waren dat er 830.000, bijna 2,5 keer zoveel als in 2008. Uit cijfers van het CBS blijkt verder dat in 2011 (laatst beschikbare cijfers) er een daling is van het nagelaten vermogen ten opzichte van 2010.
Uit een steekproef bij de rechtbanken door Netwerk Notarissen blijkt dat voor 2013 een stijging van bijna 40% van het aantal beneficiaire aanvaarding kan worden verwacht. Ook het aantal verwerpingen, dit zijn afstanddoeningen van een erfenis, stijgt naar verwachting in 2013 met 30%.