Van plaatsvervulling is sprake als iemand erfgenaam wordt in plaats van de overleden oorspronkelijke erfgenaam (erfopvolging). Ook is er sprake van plaatsvervulling als de oorspronkelijke erfgenaam de nalatenschap verwerpt of onterft is. Zo kan het voorkomen dat bijvoorbeeld een kleinkind erft van zijn opa. Plaatsvervulling treedt op tot en met de 6e graad.

Erven uit eigen hoofde en erven bij staken

Als iemand erft, omdat hij erfgenaam is volgens het erfrecht, dan erft hij uit eigen hoofde. Dit betekent dat iedere erfgenaam een gelijk deel uit de nalatenschap erft. Erft iemand als plaatsvervanger, omdat de oorspronkelijke erfgenaam is overleden, dan wordt er bij staken geërfd. Dit betekent dat de plaatsvervangers gezamenlijk het gedeelte ervan van de oorspronkelijke erfgenaam waarvoor zij in de plaats zijn gekomen.

Bijvoorbeeld

Klaas en Truus zijn getrouwd en uit dit huwelijk zijn twee kinderen geboren. Johan en Petra. Johan heeft 2 kinderen en Petra heeft 4 kinderen.

Klaas is enige jaren geleden overleden en Truus komt nu te overlijden. Helaas is Petra vlak na Klaas overleden, maar voor Truus. Op grond van de wet erft Johan 1/2 deel en Petra erft ook 1/2 deel van de nalatenschap van Truus.

Omdat Petra is overleden, worden haar kinderen op grond van de wet plaatsvervangende erfgenamen. Zij erven met hun vieren 1/2 deel van de erfenis, wat dus neerkomt op 1/2 x 1/4 = 1/8 deel van de nalatenschap van Truus.

Erven bij plaatsvervulling als iemand een erfenis verwerpt

Als bij een erfenis de schulden groter zijn dan het vermogen, wordt een erfenis vaak verworpen. Niemand wil immers voor de schulden van iemand anders opdraaien. Ook dan kan er sprake zijn van plaatsvervulling en dan is het raadzaam om goed op te letten. Stel dat een kind op leeftijd, die zelf kinderen en kleinkinderen heeft een erfenis ontvangt. Maar omdat de erfenis negatief is wordt deze verworpen. Op het moment dat dit kind op leeftijd de erfenis verwerpt, worden zijn kinderen erfgenaam door plaatsvervulling. Als ook zij de nalatenschap verwerpen, worden de kleinkinderen erfgenaam door plaatsvervulling. Deze plaatsvervulling kan doorgaan tot in de 6e graad.

Testament

Door het opstellen van een testament, kun je invloed uitoefenen op plaatsvervulling. Dit kan bijvoorbeeld door zelf iemand te onterven of uit te sluiten. Verder kan per testament worden geregeld dat de gebruikelijke wettelijke percentages en verdeling niet tot stand komen. Dus als u de verdeling van de nalatenschap niet volledig aan de wet wilt overlaten, kunt u het best bij de notaris een testament laten opmaken. Plaatsvervulling kan dan bijvoorbeeld uitgesloten worden.