In Nederland is het niet eenvoudig om eigenaar te worden van het huis. Er komt een hoop papierwerk bij kijken. Netwerk Notarissen vraagt zich af of al dat papierwerk wel nodig en nuttig is. Om eigenaar te worden van een huis is namelijk een koopcontract niet voldoende. Je wordt pas echt eigenaar van een huis als de akte van overdracht bij de notaris is getekend die de akte inschrijft in het kadaster. Daar komt dan ook nog vaak een akte bij voor de hypotheek.
Volgens professor Martin Jan Van Mourik moet de overdracht van huizen eenvoudiger worden, terwijl de consument beter begeleid wordt bij de aankoop van het huis. Hij wordt hierin gesteund door Netwerk Notarissen, een landelijk samenwerkingsverband van 160 notariskantoren. Op het lustrumcongres voor de meer dan 600 (kandidaat-)notarissen van Netwerk Notarissen, ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het samenwerkingsverband, werd zijn plan besproken. Het plan heeft voordelen waarmee niet alleen kopers en verkopers maar waarmee ook de criminaliteitsbestrijding worden geholpen.
“In verschillende landen van Europa is een eenvoudiger systeem voor de overdracht van huizen. Daar gaan koper en verkoper al vóór de koopakte naar de notaris.” In Nederland komen huizenkopers doorgaans pas ná het sluiten van de koopakte bij de notaris. Die controleert de koopakte, doet onderzoek bij het Kadaster, en maakt vervolgens de akte van eigendomsoverdracht. Van Mourik: “Wij stellen nu voor om alles in één akte te regelen. Dat betekent dus het afschaffen van de akte die in de praktijk bekend staat als de ’transportakte’. Hierdoor wordt het een stuk eenvoudiger voor de huizenkoper. Bovendien krijgt hij in een eerder stadium advies van de notaris. Met de eerdere betrokkenheid van de notaris in het koopproces zou ook de bestrijding van de vastgoedcriminaliteit zijn gediend.”
De aankoop van een huis is een grote uitgave en doe je maar een paar keer in je leven. Volgens Netwerk Notarissen is goed advies aan de koper hierbij hard nodig. Er kunnen allerlei haken en ogen aan de koop van een huis zitten waar de koper pas achterkomt als hij bij de notaris komt om de akte van overdracht te ondertekenen. Bijvoorbeeld dat de buurman recht heeft om door de tuin te lopen om zijn garage te bereiken. Van Mourik: “De notaris kan dan eigenlijk niets meer voor de koper doen. De koper is gebonden aan de koopakte. Die akte wordt dan wel vaak voorlopige koopakte genoemd, maar er is niets voorlopigs aan. Als de koper namelijk weigert de akte van overdracht bij de notaris te ondertekenen, moet hij een boete betalen van 10% van de koopprijs van het huis”.
De notaris is dé deskundige op het gebied van huizenkoop. Bovendien is hij onafhankelijk en adviseert de koper maar ook de verkoper eerlijk over de gevolgen van de koopakte. In de praktijk van Netwerk Notarissen blijkt dat kopers vaak al eerder behoefte hebben aan advies. Bijvoorbeeld over de vraag of hoe het huis wordt gefinancieerd, welke juridische gebreken er aan het huis kleven en in welke gevallen het verstandig is een huis met je partner te kopen.
In het recente evaluatierapport van de Wet Koop onroerende zaken van de Universiteit Utrecht wordt de vervroegde inschakeling van de notaris in het koopproces ‘wenselijk’ genoemd. Volgens professor Martin Jan van Mourik gaat dit niet ver genoeg. De inschakeling van de notaris moet verplicht worden en het systeem worden vereenvoudigd. “De politiek roept de laatste jaren steeds op tot vereenvoudiging van de regels. Dit lijkt me een mooie kans voor het kabinet Rutte om echt wat te betekenen voor de burgers”.
