Het levenstestament is in Nederland, in tegenstelling tot andere Europese landen, nog een vrij nieuw verschijnsel. In eerdere artikelen informeerden wij u al eens over het verschil tussen een volmacht en een levenstestament en over de euthanasieverklaring in het levenstestament. In dit artikel vertellen wij u meer over een onderzoek dat is gedaan naar het gebruik van het levenstestament in de praktijk.
Onderzoek naar het levenstestament
Het levenstestament is nog niet in de wet geregeld, maar wordt voornamelijk door notarissen in de praktijk ontwikkeld. Op basis van hun ervaringen worden de gebruikte modellen van het levenstestament steeds aangepast en verder verbeterd. Om notarissen hierbij te kunnen ondersteunen doen de Vrije Universiteit en het Nederlands Studiecentrum voor Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) onderzoek, onder meer naar het gebruik en de toepassing van het levenstestament in de praktijk. Daarvoor hebben zij een vragenlijst toegezonden aan alle leden van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB). Deze vragenlijst is door 220 notarissen ingevuld.
Redenen om een levenstestament te laten opmaken
Uit het onderzoek blijkt allereerst dat het merendeel van de mensen die een levenstestament laat opmaken ouder dan 60 jaar is. Met name de groep tussen 60 en 70 jaar weet de notaris te vinden voor een levenstestament. Ruim 95% van deze mensen doet dat omdat ze vrezen voor ziektes als dementie of onverwachte omstandigheden zoals een ongeval, waardoor ze wilsonbekwaam kunnen worden.
Daarmee lijkt het levenstestament gebruikt te worden waarvoor het is bedoeld: als middel om in een periode waarin mensen door wilsonbekwaamheid niet meer zelf tot handelen in staat zijn toch een bepaalde mate van autonomie te behouden.
Daarnaast geven mensen aan dat zij graag voorzieningen willen treffen voor een verblijf in het buitenland of langdurige afwezigheid. Soms spelen zakelijke motieven (daarbij) een rol, zoals het hebben van een groot vermogen, zakelijke afwezigheid of het voeren van een onderneming met meerdere directieleden. Het is namelijk ook mogelijk om een zogenaamde ondernemersvolmacht in een levenstestament op te nemen. Daarin kunnen alle zakelijke bevoegdheden worden opgenomen. Zo kan iemand bijvoorbeeld worden gevolmachtigd om te stemmen in een aandeelhoudersvergadering, investeringen te doen of rechtspersonen op te richten. Nog niet veel mensen lijken op dit moment van die mogelijkheid gebruik te maken.
Onderwerpen die in een levenstestament worden opgenomen
Uit het onderzoek blijkt verder dat bijna 50% van de mensen voornamelijk financiële zaken in hun levenstestament regelt. Een iets kleiner percentage, namelijk 46%, regelt er zaken in van zowel financiële, persoonlijke als medische aard.
Controle op de uitvoering van het levenstestament
Een belangrijk aandachtspunt voor notarissen is het toezicht op de uitvoering van een levenstestament. Als mensen in een bepaalde periode wilsonbekwaam zijn, betekent dat vaak ook dat zij niet of in verminderde mate toezicht kunnen houden op het handelen van gevolmachtigden en op de uitvoering van het levenstestament.
De meeste notarissen ondervangen dat op verzoek van of in overleg met hun cliënten. Bijvoorbeeld door het benoemen van meerdere gevolmachtigden, die bij alle handelingen alleen gezamenlijk bevoegd zijn, door meerdere gevolmachtigden alleen bij de belangrijkste beslissingen gezamenlijk bevoegd te maken, of door de gemachtigden periodiek rekening en verantwoording aan elkaar af te laten leggen. Maar ook de mogelijkheid van een externe toezichthouder komt voor, net als combinaties van deze mogelijkheden.
Vraag uw notaris
Heeft u vragen of wilt u advies over uw levenstestament? Neem dan gerust contact met ons op. De notarissen van Abma Schreurs beantwoorden ze graag.
*Bij het schrijven van dit bericht is er o.a. gebruik gemaakt van het Managementrapportage “Het levenstestament gebruik en toepassing door het notariaat”
