De eenmanszaak in echtscheiding

Valt de eenmanszaak in de gemeenschap van goederen?

Als echtgenoten gaan scheiden moet de tussen hen bestaande gemeenschap van goederen worden gedeeld. Zo ook het ondernemersvermogen van de eenmanszaak van één van de echtgenoten, mits de eenmanszaak nog bestaat op het moment dat het verzoekschrift tot echtscheiding bij de rechtbank wordt ingediend. Dat moment is de peildatum voor de samenstelling van de gemeenschap van goederen. Alle bestanddelen die de gemeenschap van goederen op dat moment bevat, moeten tussen de echtgenoten worden gedeeld.

Dat is alleen anders als de echtgenoten huwelijkse voorwaarden hebben opgesteld die inhouden dat de eenmanszaak buiten de gemeenschap van goederen blijft en voor hen die trouw(d)en na 1 januari 2018 indien de eenmanszaak reeds bestond voordat het huwelijk werd gesloten. Uiteraard dient dan wel nauwkeurig vastgelegd te worden waar de eenmanszaak uit bestaat. Mocht de eenmanszaak bij huwelijkse voorwaarden zijn uitgesloten, of mocht gehuwd zijn na 1 januari 2018, dan blijft kort gezegd het voorhuwelijkse ondernemersvermogen buiten de gemeenschap. Wel kunnen activa toch tot de gemeenschap gaan behoren als deze met meer dan 50% gemeenschapsgeld worden vervangen. In dat geval ontstaat een vergoedingsrecht van de ondernemer jegens de gemeenschap van goederen.

Als de eenmanszaak in de gemeenschap van goederen is gevallen staat vast dat de activa en passiva tussen de echtgenoten moeten worden gedeeld. Dat kan op verschillende manieren. Zo kan de echtgenoot die de eenmanszaak voert, deze voortzetten onder verplichting de helft van de waarde van de activa – passiva aan de andere echtgenoot betalen. Een andere mogelijkheid is dat de activa en passiva van de eenmanszaak worden verkocht aan derden.

Maar tegen welke waarde?

Peildatum voor de waardering van de bestanddelen van de gemeenschap van goederen is het moment van feitelijke verdeling. Dat is het moment dat bijvoorbeeld de activa en passiva van de eenmanszaak worden verkocht of het moment dat partijen overeenkomen of de rechter bepaalt dat de eenmanszaak aan een van partijen toekomt.

Zolang de activa niet zijn verdeeld, behoren deze tot de ontbonden gemeenschap en delen beide echtgenoten in de waardeontwikkelingen. Voor de passiva geldt dat aansluiting wordt gezocht bij de datum van samenstelling, nu de toe- of afname vanaf die datum alleen kan plaatsvinden door een positief resultaat van de eenmanszaak of een toename van schulden die de echtgenoot na de peildatum creëert.

Een verlies of gerealiseerde winst is niet een last of vrucht van de gemeenschap van goederen. Het resultaat van de periode na indiening van het verzoekschrift tot echtscheiding – peildatum voor de samenstelling – komt voor rekening en risico van de echtgenoot die de eenmanszaak voert. Net als dat bijvoorbeeld het loon van de andere echtgenoot voor diens rekening en risico komt.

Hoe zit het dan met de schulden van de eenmanszaak?

Ook de schulden vallen in de gemeenschap van goederen als niets anders is overeengekomen in huwelijkse voorwaarden. Voor de schulden die bestaan op het moment van indiening van het verzoekschrift tot echtscheiding zijn beide echtgenoten in beginsel voor de helft draagplichtig.

Als een van de echtgenoten meer aflost dan zijn helft, heeft hij het recht om dat wat hij teveel heeft afgelost, terug te vorderen van de andere echtgenoot: een regresrecht.

De onderlinge draagplicht tussen echtgenoten, staat los van de aansprakelijkheid voor de schulden jegens de schuldeisers. Schulden zijn geen goed en kunnen in die zin niet worden verdeeld. Ook kunnen de echtgenoten zelf niet bepalen wie aansprakelijk is voor de schulden, in ieder geval niet zonder instemming van de schuldeiser. Sowieso is de echtgenoot aansprakelijk die de schuld aanging. Daarbij wordt de echtgenoot die tijdens het huwelijk niet aansprakelijk was voor de schuld, dat bij echtscheiding ineens wel en zelfs hoofdelijk. De schuldeiser kan de schuld dus bij ieder van de echtgenoten voor het geheel incasseren. Wel geldt de beperking dat voor de schuld waarvoor de echtgenoot tijdens het huwelijk niet aansprakelijk was maar door echtscheiding wel wordt, slechts mag worden uitgewonnen dat wat de echtgenoot uit hoofde van de verdeling van de gemeenschap van goederen heeft gekregen.

Kortom

Wees je bewust van voorgaande consequenties. Stel het gaat niet goed met de onderneming. Het ging al niet goed, maar het feit dat je verwikkeld bent in een echtscheidingsprocedure, maakt dat niet beter. Toch besluit je de eenmanszaak voort te zetten, als is het maar in de periode dat nog niet duidelijk is hoe de eenmanszaak moet worden gedeeld met je ex-partner. Het verlies komt voor jouw rekening. Terwijl jouw ex wel recht heeft op de helft van de waarde van de activa en passiva: bijvoorbeeld de bedrijfsbus, machines ed. Bovendien hoeft zij slechts de helft van de schulden van de eenmanszaak af te lossen die er waren op het moment dat het verzoekschrift tot echtscheiding werd ingediend.